مقدمه ای بر تست کارایی وب سایت

وقتی میخواهید یه وب سایت جدید بسازید باید چیزهای زیادی رو در نظر بگیرید. سایتتون باید انقدر جذابیت داشته باشه که مردم از دیدنش لذت ببرند و دوست داشته باشند وقتشونو اونجا صرف کنند. به علاوه باید همه اطلاعاتی که میخواهید خوانندگانتون بدونن رو توش بذارید و اونها رو به هدفی که بخاطرش به وب سایتتون اومدند برسونید. یکی از مهمترین کارهایی که موقع ساخت وب سایت باید انجام بدید تست کارایی سایته. کار با وب سایتها دیگه برای کاربرهای اینترنت خیلی راحت شده و به سرعت میتونن با سایت ارتباط برقرار کنند، بنابراین اگه سایتی کارایی لازم رو نداشته باشه و قابل استفاده نباشه، کاربر خیلی سریع متوجه میشه و سایت رو ترک میکنه.

کارایی یعنی چی؟

کارایی یعنی میزان سهولت کار با یک چیز. این چیز میتونه یه ماشین باشه، یا یه ابزار یا پروسه، کتاب، نرم افزار، اپلیکیشن یا کتاب. هر چیزی که آدم میتونه باهاش ارتباط برقرار کنه باید قابل استفاده باشه. در مورد وب سایتها و نرم افزارها، کارایی یعنی کار کردن و دستیابی به اهداف مورد نظر در حین کار با اون نرم افزار یا وب سایت برای یک فرد معمولی تا چه حد ساده است.
کارایی میتونه به مجموعه ای از عوامل بستگی داشته باشه، مثل توانایی یادگیری، حافظه، بازده، رضایت و خطاها. توانایی یادگیری یعنی اجرای کارها برای یه کاربر تازه کاری که اولین باره سایتتونو میبینه تا چه حد ساده است. حافظه یعنی کار با سایت برای کسی که قبلا به سایتتون اومده و حالا بعد از گذشت یه مدت زمانی دوباره برگشته چقدر ساده است. بازده یعنی بعد از اینکه کاربرها با طرز استفاده از سایت آشنا شدند با چه سرعتی میتونن کارهای مورد نظرشونو روی سایتتون انجام بدن. رضایت یعنی اینکه آیا کاربرها از طراحی سایتتون خوششون میاد و خطاها یعنی تعداد اشتباهاتی که کاربرها حین کار با سایت مرتکب میشن، سختی اشتباهات و سهولت اصلاح اونها.

چرا کارایی وب سایت مهمه؟

دلیل اصلی اهمیت کارایی وجود وب سایتهای مشابه بسیار زیاده بطوری که اگه مردم ببینن یه سایتی کارایی نداره میتونن براحتی به یکی دیگه مراجعه کنند. شما ممکنه زیباترین سایت دنیا رو هم داشته باشید، ولی اگه کارایی نداشته باشه و مردم نتونن سریع متوجه بشن چطوری میشه روی سایت مسیریابی کرد، بلافاصله ازش خارج میشن.
کارایی وب سایت برای شرکتها هم خیلی اهمیت داره، چون شرکتها برای دستیابی به اهدافشون در محیط آنلاین کاملا وابسته به وب سایتشون هستند. ممکنه کاربر وب سایت یه شرکتی بر اساس سایتی که میبینه در مورد شرکت قضاوت کنه. علاوه بر اینها وقتی وب سایت کارایی داشته باشه میتونه رضایت مشتری رو جلب کنه و در مقابل سایتهایی که کارایی خوبی نداشته باشند کاربرها رو گیج میکنند و در نتیجه برگشت سرمایه شرکت کاهش پیدا میکنه. اینها همه بخاطر اینه که کارایی سایت میتونه مشتریها رو ترغیب کنه که سایت شما رو به سایتهای رقباتون ترجیح بدن و بارها و بارها به وب سایتتون سر بزنند. در واقع وب سایتهایی که از کیفیت بالایی برخوردارند و کار باهاشون راحته میتونن مشتریها رو جذب کنند و برتریهای مشخصی نسبت به وب سایتهای رقبا از خودشون نشون بدن.

تست کارایی وب سایت چیه؟

تست کارایی روشیه برای ارزیابی یه محصول (در اینجا وب سایت همون محصوله) که در اون تست کردن به عهده کاربره. تستهای کارایی اکثرا طوری طراحی شدند که در اونها یه فهرست وظایف به یه کاربری داده میشه که اولین باره میخواد از سایت استفاده کنه، و اون فرد باید وظایفی رو که در اون فهرست گفته شده در وب سایت مورد تست انجام بده. یه نفر دیگه باید کارهای اون کاربر رو در حین انجام کارهای فهرست مشاهده کنه و حرفهاشو گوش بده تا ببینه آیا سایت کارایی داره و فرد میتونه کارهای مورد نظر رو براحتی و بدون مشکل انجام بده یا نه.
تست کارایی سه طبقه اصلی داره:

• کاوش: در اوایل کار توسعه محصول استفاده میشه و به اثرگذاری و کارایی یه نمونه یا طراحی اولیه، و به پروسه فکری کاربرها و درک ذهنیشون کمک میکنه.
• ارزیابی: در اواسط کار توسعه محصول یا بعنوان تست کارایی کلی برای ارزیابی فناوری استفاده میشه. آزمایشات رو در لحظه بر روی فناوری ارزیابی میکنه تا میزان رضایت، اثرگذاری و کارایی کلی محصول رو مشخص کنه.
• مقایسه: دو یا چند محصول یا طراحی رو با هم مقایسه و نقاط قوت و ضعف هر کدوم رو مشخص میکنه.

انواع روشهای تست کارایی

در ادامه خلاصه ای از روشهای تست کارایی رو با هم مرور میکنیم.
(نکته: همونطور که خواهید دید، اکثر این روشها بوسیله مشاهده کاربر انجام میشن. برای اجرای چنین روشهایی باید روش انجام کار، مدت زمان برنامه و اطلاعات تماس با خودتون و کلیه اطلاعات لازم رو برای کاربرهای شرکت کننده در تست توضیح بدید و این امکان رو برای شرکت کنندگان فراهم کنید که بتونن دوستانشونو برای شرکت در تست دعوت کنند.)

تست هال:

در این نوع تست ارجحیت بر استفاده از افرادیه که به صورت تصادفی انتخاب شده اند و بهتره از افرادی که در تست وب سایت تجربه دارند و آموزش دیده اند استفاده نشه. این روش به خصوص برای تست وب سایتهای جدیدی که مراحل اولیه توسعه رو طی میکنند کاربر داره.

تست کارایی کنترل از راه دور:

تست کارایی وب سایت با استفاده از افرادی از کشورها و مناطق جغرافیایی مختلف انجام میشه. گاهی اوقات تست کنترل از راه دور با استفاده از ویدئو کنفرانس ها انجام میشه و گاهی هم کاربر جدا از ارزیاب کار میکنه. این روزها نرم افزارهای مختلفی با قیمتهای مناسب برای اجرای این تست ساخته شده اند که میتونن حتی با فرد مشاهده کننده ای که تخصصی هم نداره اجرا بشن. معمولا در این نرم افزارها محل کلیک ها و طریق حرکت کاربر بطور خودکار ضبط میشن و هر incidentی که طی استفاده کاربر از سایت رخ میده به همراه بازخورد کاربرها ثبت میشه. در تست کارایی کنترل از راه دور میشه مدت زمانی رو که طول میکشه تا کاربر کارهای مختلف رو در سایت انجام بده ثبت کرد. این روش به این دلیل که تست ها در محیط طبیعی کاربر رخ میده (نه در محیط آزمایشگاهی کنترل شده) روش خوبی به حساب میاد.

نقد متخصص:

در این روش از یه نفر که تو این زمینه تخصص داشته باشه میخوان که کارایی وب سایت رو ارزیابی کنه. گاهی اوقات متخصص برای تست سایت از امکانات خاصی استفاده میکنه و گاهی اوقات هم تست بصورت خودکار و کنترل شده انجام میشه و نتایج برای بررسی ارسال میشه. معمولا تست های تخصصی خودکار به اندازه روشهای دیگه تست کارایی وارد جزئیات نمیشن اما مزیتشون اینه که خیلی سریع انجام میشن.

تست نمونه اولیه روی کاغذ:

بسیار ساده است. در این روش یه طرح یا نقاشی از نمونه اولیه، مدلها یا طراحی، با دست روی کاغذ کشیده میشه و رفتارهای یک کاربر حین اجرای کاری بر روی این نمونه اولیه مشاهده میشه. با این نمونه های اولیه میشه هزینه های تست رو به شدت کاهش داد، به علاوه اینکه میشه تست رو قبل از کدنویسی اجرا کرد.

پرسشنامه و مصاحبه:

بخاطر اینکه مصاحبه ها باید فرد به فرد انجام میشن، فرد مشاهده کننده میتونه مستقیما از کاربرها سوال بپرسه (علاوه بر اینکه میتونه عملکرد کاربرها رو هم دوبار چک کنه). علاوه بر این، مشاهده گر میتونه با پرسشنامه هم سوالاتشو بپرسه. مزیت پرسشنامه اینه که اطلاعات سازمان دهی شده ای رو جمع آوری میکنه، اما برخلاف مصاحبه، انعطاف پذیری نداره.

انجام تست توسط مشاهده گر:

همونطور که از اسمش مشخصه، در این روش شاهد سناریویی مینویسه که میتونه تو واقعیت اتفاق بیفته، بعد خودش رو بعنوان کاربری که در اون شرایط قرار داره فرض میکنه. یه نوع دیگر این روش اجرای گروهیه اونه و وقتی که فرد شاهد گروهی رو برای اجرای تست داشته باشه قابل اجراست.

تجربه های کنترل شده:

برای اجرا و خودکار کردن تست کارایی وب سایت از نمونه های اولیه و گزارشهای علمی مختلف استفاده میشه که هر کدوم درجه موفقیت متفاوتی دارند.

بعد از تکمیل تست کارایی وب سایت چه کار کنیم؟

بعد از اینکه نتایج تست کارایی وب سایت بدست اومد، اولین کاری که باید بکنید اینه که اطلاعات بدست اومده رو compile و از تمام مشکلاتی مشترک در بین کاربرهایی که تست رو انجام دادند یادداشت بردارید. ببینید کاربرها طی چه مدت زمانی تونستند کارها رو تکمیل کنند و بعد ببینید چی کار میتونید بکنید تا کاربرها این کارها رو سریع تر انجام بدن. بازخوردهایی رو هم که از کاربرها میگیرید یه جا یادداشت کنید و اگه به نظرتون واضح نبود باهاشون تماس بگیرید و بخواهید تا ابهامات رو توضیح بدن. برای بهتر کردن کارایی وب سایتتون تغییراتی رو، که فکر میکنید با توجه به نتایج بدست اومده لازمه، در اولین فرصت اعمال کنید. یادتون باشه که تست کارایی یه پروسه دنباله داره، فرقی هم نداره که از چه روشی برای تست استفاده میکنید، باید بعد از اعمال تغییرات دوباره تست کارایی بگیرید تا هم نتیجه تغییرات رو ببینید و هم مشکلات جدید رو کشف کنید.