گوگل در زمان جنگ در ایران بالا بود! سئو کار کرد
در سال 1404 هجری شمسی، همزمان با پس از حمله ناجوانمردانه اسرائیل به ایران، کشور با شرایطی بی سابقه مواجه شد؛ از قطع سراسری اینترنت جهانی گرفته تا محدود شدن دسترسی به شبکه های اجتماعی، فیلترینگ سرویس های تبلیغاتی و اختلال در بسیاری از بسترهای آنلاین. با این حال، در میانهی این بحران، یک پدیده جالب توجه برای فعالان حوزه بازاریابی و فروش آنلاین رخ داد: گوگل در ایران بالا ماند!
در این مقاله، به بررسی چرایی و چگونگی این مسئله می پردازیم و اینکه چرا سئو (SEO) و حضور در نتایج جستجوی گوگل، در زمان جنگ به یکی از امن ترین و مؤثرترین روش های بازاریابی تبدیل شد. همچنین تحلیل می کنیم که چرا سایر روش های دیجیتال مارکتینگ مانند تبلیغات در گوگل (Google Ads) و بازاریابی شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام، تقریباً به طور کامل از کار افتادند. در پایان نیز بهترین روش های بازاریابی در دوران بحران را بررسی خواهیم کرد.
لیست مطالب
وقتی اینترنت جهانی قطع شد، گوگل ماند!
در اوایل تابستان 1404، با افزایش حملات سایبری، تهدیدهای نظامی و اختلال در زیرساخت های مخابراتی، دولت ایران تصمیم گرفت برای کنترل شرایط امنیتی، دسترسی به اینترنت جهانی را به شدت محدود کند. در بسیاری از استان ها اینترنت بین الملل به طور کامل قطع یا به شدت کند شد و عملاً امکان استفاده از ابزارها و وب سایت های خارجی وجود نداشت.
با این حال، اگر در دوران جنگ چک میکردید گوگل یک الی دو روز اختلال داشت و سرویس های گوگل از جمله موتور جستجوی آن در اکثر مناطق ایران در دسترس باقی ماندند؛ بهویژه از طریق نسخه کش شده و سرویس هایی که روی CDN های محلی (مانند Google Cache و Google Discover) کار میکردند. همین موضوع باعث شد که در روزهایی که همه چیز متوقف شده بود، هنوز کاربران ایرانی می توانستند در گوگل جستجو کنند و سایت هایی که از قبل روی گوگل ایندکس شده بودند، بازدید داشته باشند.
سئویی که نجات بخش شد
اگر در آن زمان سایتی داشتید که:
- بهینهسازی شده بود برای گوگل،
- روی هاست داخلی یا CDN داخلی میزبانی میشد،
- روی هاست های دارای دسترسی خارج از ایران بود،
- محتوای ارزشمند و مورد نیاز کاربران ایرانی را ارائه میداد،
به احتمال زیاد در آن روزها، تنها کانال فعال بازاریابی آنلاین برای شما سئو بود.
در واقع، سئو نه تنها متوقف نشد، بلکه به تنها راه تعامل آنلاین بین شما و مخاطبان تان تبدیل شد. کاربرانی که به دنبال راه حل، خرید کالا، خدمات، آموزش، مشاوره یا هر نوع نیاز دیگری بودند، همچنان میتوانستند با جستجو در گوگل به وب سایت شما برسند، به شرطی که از قبل در نتایج جستجو رتبه خوبی کسب کرده بودید.
گوگل ادز، قربانی فیلترینگ
تبلیغات کلیکی در گوگل (Google Ads)، که یکی از پرکاربردترین روشهای دیجیتال مارکتینگ در ایران است، در روزهای ابتدایی بحران به طور کامل از دسترس خارج شد. دلیل اصلی این مسئله، فیلترینگ دامنه های تبلیغاتی گوگل، محدودیتهای پرداخت ارزی و اتصال به سرویس های بین المللی بود.
حتی آن دسته از کسب و کارهایی که از اکانت های واسطه ای یا IP های خارجی استفاده می کردند، با قطع ارتباط به سرورهای گوگل یا بلاک شدن کامل ترافیک خارجی، از ادامه فعالیت باز ماندند. به همین دلیل، بازاریابان دیجیتال خیلی زود متوجه شدند که دیگر نمیتوانند روی Google Ads حسابی باز کنند.
شبکههای اجتماعی؛ از کار افتاده کامل
اینستاگرام، تلگرام، توییتر و دیگر پلتفرم های اجتماعی که تا پیش از آن، بسترهای مهمی برای بازاریابی محتوایی، تبلیغات، فروش مستقیم و ارتباط با مشتریان بودند، در روزهای جنگ عملاً فلج شدند. دلایل این اتفاق شامل موارد زیر بود:
- فیلتر بودن سراسری این شبکه ها که حالا دیگر با VPN هم به سختی قابل دسترسی بودند.
- قطعی یا محدودیت اینترنت بینالملل که عملاً باعث شد حتی افرادی که VPN هم داشتند، نتوانند وصل شوند.
- کاهش شدید اعتماد کاربران به شبکه های اجتماعی به دلیل عدم پایداری و خطرات امنیتی.
در نتیجه، کسانی که صرفاً بر روی شبکه های اجتماعی سرمایه گذاری کرده بودند، در این مدت با سقوط شدیدی در تعامل، فروش و برندینگ روبرو شدند. البته در بین شبکه های اجتماعی بین المللی در ایران تنها شبکه اجتماعی که به سرعت رفع فیلتر شد لینکدین بود و از طریق آن نیز می توانستید فعالیت بازاریابی خود را انجام دهید. البته تعداد کاربران لینکدین در ایران بسیار پایین تر نسبت به سایر شبکه های اجتماعی می باشد اما بازدهی بالایی دارد.
گوگل دیسکاور؛ ناجی پنهان
یکی دیگر از امکانات گوگل که در روزهای جنگ مؤثر واقع شد، Google Discover بود. این بخش از گوگل، که بر اساس علایق و رفتار کاربر، محتوای وبسایت ها را بهصورت خودکار نمایش میدهد، به دلیل کش شدن در حافظه ی گوشیها و ارتباط مستقیم با سیستم عامل اندروید، در بسیاری از گوشی های ایرانیان فعال باقی ماند.
اگر وب سایت شما محتوای بروز، جذاب و مورد علاقه کاربران تولید کرده بود، این شانس را داشت که در Google Discover دیده شود؛ بدون نیاز به جستجو و حتی بدون نیاز به اینترنت پر سرعت.
آیا سایت شما بالا بود؟
سوالی که تعیینکننده بود این بود: آیا وب سایت شما در آن روزها بالا میماند؟
درست است که گوگل در ایران بالا بود، اما اگر سایت شما روی هاست خارجی قرار داشت یا DNS های آن از طریق مسیرهای بین المللی قابل دسترسی بودند، به احتمال زیاد سایت تان از دسترس خارج شده بود. تنها کسانی که:
- از هاست یا CDN داخلی استفاده کرده بودند،
- از هاستینگ های خارجی با آی پی ها و DNS های دارای مجوز در آن زمان داشتند،
- یا از قبل caching مناسب در مرورگر کاربر یا سرورهای داخلی گوگل داشتند،
میتوانستند در آن روزها حضور آنلاین مؤثری داشته باشند.
سئو: امنترین روش دیجیتال مارکتینگ در ایران
با در نظر گرفتن همه شرایط بالا، به وضوح میتوان گفت که در دوران جنگ، سئو امن ترین، پایدارترین و مؤثرترین روش بازاریابی دیجیتال در ایران بود. مهمترین دلایل این موضوع:
- عدم وابستگی به اینترنت بین المللی (در صورت کش شدن صفحات)
- عدم نیاز به پرداخت ارزی
- ماندگاری بلند مدت محتوا در گوگل
- اعتماد کاربران به نتایج جستجو حتی در بحران
- امکان بازدید از سایت حتی در محدودیت شدید
درسهایی برای آینده: آمادهسازی در زمان صلح
تجربه جنگ نشان داد که کسب و کارهایی که استراتژی محتوا و سئو داشتند، از سایر رقبا جلو افتادند. بنابراین، اگر امروز در شرایط پایدار هستیم، باید از فرصت استفاده کرد:
۱. تمرکز بر محتوای با کیفیت و سئو پذیر
محتوایی که به نیاز کاربران پاسخ دهد و قابلیت ایندکس شدن در گوگل را داشته باشد.
۲. استفاده از هاست داخلی یا ترکیبی
ترکیب CDN داخلی و خارجی برای پایداری در شرایط بحران.
۳. ثبت سایت در ابزارهای گوگل مانند Search Console
برای ردیابی وضعیت ایندکس و دریافت گزارش از ترافیک حتی در دوران اختلال.
۴. گرفتن بکاپ آفلاین از محتوای حیاتی
تا در صورت نیاز، بتوان آن را از طریق کانال های جایگزین (مثلاً پیامک یا اپلیکیشن داخلی) ارسال کرد.
سایر روشهای بازاریابی در دوران جنگ
اگرچه سئو در صدر قرار داشت، اما برخی دیگر از روش های بازاریابی نیز در آن دوران قابل استفاده بودند، به شرط آنکه زیر ساخت مناسبی داشتند:
بازاریابی پیامکی
ارسال SMS های تبلیغاتی به کاربران هدف گذاری شده، یکی از مؤثرترین روشها بود؛ زیرا SMS تحت تأثیر فیلترینگ اینترنت قرار نمیگیرد.
ایمیل مارکتینگ داخلی
اگر لیست ایمیل کاربران داشتید و از سرویس دهنده ی داخلی استفاده میکردید، امکان ارسال ایمیل حتی در روزهای قطعی اینترنت وجود داشت.
پوش نوتیفیکیشنها
برای اپلیکیشن هایی که از قبل نصب شده بودند، ارسال نوتیفیکیشن میتوانست ادامه داشته باشد.
اپلیکیشن ها و نرمافزارهای بومی
اگر کسب و کار شما اپ داخلی داشت، می توانستید در شرایط جنگی از آن به عنوان کانال ارتباطی و فروش استفاده کنید.
نتیجهگیری
جنگ، بحران، قطعی اینترنت، فیلترینگ و اختلال های شدید، همگی نشان دادند که سئو نه تنها یک روش بلند مدت و هوشمندانه برای بازاریابی است، بلکه در شرایط بحرانی نیز قابل اعتماد و ماندگار است.
اگر در آن روزها سایتی داشتید که از نظر فنی بهینه بود و محتوای خوبی برای گوگل داشت، احتمالاً توانستید در زمانی که همه چیز خاموش شده بود، همچنان دیده شوید، بازدید بگیرید، فروش داشته باشید و حتی رشد کنید.
بنابراین، اگر برای آینده برنامه دارید، باید از همین حالا برای ساختن سایتی سئوپذیر، محتوای حرفه ای و زیرساخت پایدار تلاش کنید. امیدواریم در آینده هیچ گاه شاهد چنین رخدادهایی نباشیم اما شاید روزی دوباره گوگل تنها پنجرهی باز به جهان برای کاربران ایرانی باشد.
